Op 26 oktober 2019 vond de jaarlijkse themadag plaats in het Zilvermuseum in Schoonhoven. Tijdens deze dag werden de uitkomsten van de ledenbevraging besproken. We begonnen ’s morgens in de Bartholomeuskerk. Na de behandeling van de uitkomsten van de ledenbevraging en de lunch werden we ontvangen in het Nederlands Zilvermuseum voor een rondleiding en het afsluitende drankje en hapje.

De opkomst voor deze derde bijeenkomst was minder dan vorig jaar, van 12 vriendenverenigingen waren er 25 personen aanwezig. Onderstaande vriendenverenigingen waren vertegenwoordigd:

• Vrienden Museum Arnhem
• Vrienden Musea Zutphen
• Vrienden Nationaal Onderwijsmuseum (Dordrecht)
• Vrienden Nederlands Zilvermuseum (Schoonhoven)
• Vrienden Stadsmuseum Woerden
• Vrienden Museum Slot Zuylen (Oud-Zuylen)
• Vrienden Westfries Museum (Hoorn)
• Museumvrienden Gouda
• Vrienden Elisabeth Weeshuis (Culemborg)
• Vrienden Museum Veere
• Vrienden Museum Helmond
• Vrienden Museum Slager (’s Hertogenbosch)

We werden welkom geheten door de voorzitter van de Vrienden van het Zilvermuseum, Ubbo Scholten van Aschat. Omdat er in het museum geen ruimte is voor ontvangsten is het officiële gedeelte in de Bartholomeuskerk.

Helaas is de burgemeester van Krimpenerwaard verhinderd, maar Dick de Cloe, voormalig burgemeester van Schoonhoven en ambassadeur van de Zilverstad, is bereid gevonden een inleiding te houden. Er wordt eerst een filmpje vertoond van een ontwerp van een meesterstuk. Deze jaarlijkse wedstrijd is voor studenten van de vakschool. De winnaar ontvangt € 1500,-

Dit jaar bestaat de Vriendenkring 25 jaar. Uiteraard zijn er activiteiten in het kader van het jubileum. De Vriendenkring helpt o.a. bij het verwerven en restauratie van zilverwerk. Ook leveren ze een bijdrage aan de aanschaf van o.a. beeldschermen en beamer.

De vriendenkring zoekt verbinding met andere organisaties en verenigingen in Schoonhoven.

Inleiding Dick de Cloe, ambassadeur Zilverstad Schoonhoven

Dick de Cloe is tweemaal waarnemend burgemeester geweest in Schoonhoven. Schoonhoven wordt rond 1250 voor het eerst genoemd. De middeleeuwse straten zijn nog steeds herkenbaar. In 1518 heeft een grote brand plaats gevonden. Er is nog één stadspoort, aan de kade van deLek. Daar zit nu de zilvergalerij in.Schoonhoven bezit nog veel historische kenmerken. Het was een garnizoensstad. Het arsenaal is destijds aangeboden aan Defensie. Het Zilvermuseum zit in de voormalige kazerne.Waarom zilver in Schoonhoven? Door de toenmalige kasteelheer is een zilver-en goudsmid naar de stad gehaald. Daardoor kwamen er meer en zelfs zoveel dat er een gilde kon worden opgericht. Er waren geen zilverfabrieken maar wel veel zilverateliers en –kunstenaars. St. Elois is nog steeds het gildevoor Schoonhoven. Ook is er, de enige, vakschool voor de opleiding van goud-en zilversmeden. Eén keer per jaar wordt de Nationale Zilverdag georganiseerd met exposities en activiteiten. Het gemeentebestuur van Krimpenerwaard onderkent de belangrijkheid van het Zilvermuseum en ondersteunt het dus ook.

Na deze inleiding worden we welkom geheten door de voorzitter van de NFVM, Anton Aelberts.Het aantal aanmeldingen voor vandaag valt wat tegen. De Museumvereniging stelt dat er 400 musea zijn, de Federatie heeft momenteel 105 leden. Het is bijna te weinig om het werk goed te kunnen doen. Het aantal leden loopt langzaam terug. Op de ledenbevraging heeft 25% gereageerd. De resultaten en de beslissingen van het bestuur worden gepresenteerd door Jan Seij.

Presentatie Jan Seij

Met behulp van een Power Point Presentatie laat Jan de uitkomsten zien en de beslissingen die het bestuur daarover heeft genomen.

In het kort:

• De organisatie van de Ledenvergadering en de themadag blijven hetzelfde.
• Onderwerpen voor deze bijeenkomsten worden aangedragen door de leden.
• Er worden geen regionale bijeenkomsten georganiseerd.
• De op de website geplaatste documenten zullen worden vernieuwd en aangevuld.
• Nieuwe documenten zullen worden ontwikkeld, o.a. voorbeelden voor beleidsplannen en werving van vrienden.
• De Federatie zal promotiesjablonen ontwikkelen en ter beschikking stellen voor ledenwerfcampagnes van de leden.
• Er worden door de Federatie geen applicaties beschikbaar gesteld, wel eventueel raamwerken en voorbeelduitwerkingen.
• Er zal, low profile, begonnen worden met de databank voor leden. O.a. uitwerking statuten, voorbeelden wervingsdocumenten, voorbeelden schenkingsdocumenten, gevolgen UBO-register voor Museumvrienden.
• Iedere organisatie kan zijn eigen materiaal uploaden.
• Het bestuur van de NFVM kan een beroep doen op een aantal leden voor o.a. themavoorbereiding, documentenuitwerking en eventueel projectuitwerking.

Acties op de korte termijn zijn:

• Website aanpassen (offertes zijn aangevraagd)
• Vriendenbezoekdagen continueren
• Plannen van aanpak maken voor Documenten (strategie, beleid en organisatie, behoud en werving leden) en opzet en inhoud databank. De ambitie is bovenstaande te presenteren op ALV in het voorjaarvan 2020.

Vragen, Antwoorden en Ideeën uit de vergadering:

V: Helpt dit om nieuwe leden te krijgen? Wat is de toegevoegde waarde?
A: We moeten laten ziendat we actief zijn, activiteiten ontwikkelen, reuring.
I: Eén van de jaarlijkse bijeenkomsten bij een niet lid organiseren?
I: Een nieuwsbrief versturen naar alle bestuursleden.
A: Er is een nieuwsbrief maar er moet wel wat te melden zijn. Goed voorstel om de nieuwsbrief naar de specifieke bestuursleden te sturen i.pl.v. naar het algemene e-mailadres. Wordt dan beter gelezen.

V: Zijn er ervaringen met vriendenclubs die “opgeslokt” zijn door musea.
A: Nee, het lidmaatschap van de Federatie wordt direct opgezegd.
I: Verenigingen en Stichtingen verschillen nogal van opzet. Is het een idee om die specifieke groepen ervaringen uit te laten wisselentijdens een bijeenkomst?
A: Zeker.

De voorzitter bedankt Jan voor de presentatie en de aanwezigen voor hun komst.

De lunch staat klaar. Na de lunch vertrekken we naar het Zilvermuseum waar we verdeeld zullen worden over twee groepen voor een rondleiding met gids. In het Zilvermuseum werden we rondgeleid door twee deskundige gidsen. Er werd uitleg gegeven over het zilversmeden en over de verschillende vitrines. Ook het poetsen van het zilver kwam ter sprake. Niet te vaak en niet met zilverpoets maar met een vieze zachte doek. Na de rondleidingen werden we ontvangen in het museumcafé. Onder het genot van een drankje en een hapje werd nagepraat en werden ervaringen uitgewisseld.

Het bestuur van de NFVM bedankt hierbij de Vriendenkring Nederlands Zilvermuseum, en met name Ubbo Scholten van Aschat, voor de uitnodiging en de uitstekende organisatie van de themabijeenkomst.

Impressie van de Themamiddag “Identiteit……crisis?!”

Op 20 oktober 2018 vond de tweede themadag plaats in het Dordrechts Museum. Het onderwerp was een uitvloeisel van dat van vorig jaar.

De opkomst voor deze tweede bijeenkomst was uitermate goed te noemen, van 26 vriendenverenigingen waren er 50 personen aanwezig. Onderstaande vriendenverenigingen waren vertegenwoordigd:

• Genootschap voor het Nationaal Archief, Den Haag
• Vrienden Stoommachinemuseum, Medemblik
• Vrienden Noord Brabantsmuseum, ’s Hertogenbosch
• Vrienden Musea Zutphen
• Vrienden Museum Van Bommel Van Dam, Venlo
• Vrienden Dordrechts Museum
• Vrienden Twentse Welle, Enschede
• Museumvrienden Gouda
• Vrienden Onderwijsmuseum, Rotterdam
• Vrienden Elisabeth Weeshuis, Culemborg
• Vrienden Museum Veere
• Vrienden Museum Helmond
• Vrienden Zeeuws Museum, Middelburg
• Vrienden Markiezenhof, Bergen op Zoom
• Vrienden Wester Amstel, Amstelveen
• Vrienden Kasteel Amerongen
• Vrienden Museum het Domein, Sittard
• Vrienden Leder- en Schoenenmuseum, Waalwijk
• Vrienden Museon en Omniversum, Den Haag
• Vrienden Zilvermuseum, Schoonhoven
• Vrienden Stadsmuseum Woerden
• Vrienden Gouverneurshuis, Heusden
• Vrienden Museum Slot Zuylen, Oud Zuilen
• Vrienden Cuypershuis, Roermond
• Vrienden Stedelijk Museum, Breda
• Vrienden Bronbeek, Arnhem

Na het welkomstwoord van de voorzitter, Anton Aelberts, hield de voorzitter van de Vrienden Dordrechts Museum, Jasper Meijer, een inleiding over het doen het laten van de Vriendenvereniging.

Inleiding Jasper Meijer, voorzitter Vrienden Dordrechts Museum

De Vriendenvereniging vindt zijn oorsprong in 1842. De vereniging bestaat 176 jaar. Momenteel hebben ze 1100 leden. De vereniging voelt zich eigenaar van de collectie en het museum. Het museum is gevestigd in het voormalige krankzinnigengesticht. Het Dordrechts Museum bestaat uit 3 musea, te weten: het Dordrechts Museum, Huis van Gijn en Hof van Holland.

De vereniging organiseert maandelijkse activiteiten. Het bestuur bestaat uit 6 personen.

Het bestuur van het museum bestaat uit ambtenaren van de gemeente. De toekomst voor het museum ziet er momenteel goed uit. 50% van de collectie is eigendom van vriendenvereniging, 50% is eigendom van de gemeente. Het management bepaald de tentoonstellingen behalve v.w.b. de Arie Schefferzaal.

Vanaf 2004 wordt in de even jaren een kunstwerk aangekocht van jonge kunstenaars, in de oneven jaren wordt een kunstprijs uitgereikt aan een kunstenaar jonger dan 35 jaar.

Er is ook een stichting Bedrijfsvrienden maar die heeft een eigen bestuur.

De actieve leden zijn in meerderheid 60+. Er zijn ongeveer 300 actieve leden.

Presentatie Anne de Boer

Naar aanleiding van het onderwerp van vorig jaar, “Vrienden in het nauw”, legt Anne nu de focus op de identiteit van de Vrienden. Ze memoreert kort aan de presentatie van vorig jaar.

Wat speelt er momenteel dat de oorzaak is van het teruglopen van de vrienden:

• Bezuinigingen
• Crisis
• Participatiemaatschappij
• Concurrentie (o.a. in de vorm van particuliere sponsors die een interessante tegenprestatie krijgen)

Er zijn twee opties:

• Musea richten een eigen systeem op
• Er wordt nauwer samengewerkt met de bestaande Vrienden

Voordelen van nauwere samenwerking zijn:

• Giften die groeien: groeipiramide
• Loyaliteit: constanter ledenaantal
• Relevantie in samenleving: subsidies
• Vrijwilligers
• Vrienden zijn Ambassadeurs
• Mogelijke nalatenschap

Doelen vriendenverenigingen zijn:

• Morele steun
• Financiële steun
• Ambassadeurs
• Vrijwilligers
• Klankbord
• Schenkingen / giften
• Promotie

Motieven om vriend te worden zijn o.a.:

• Bewust van de noodzaak
• Vragen aan vrienden
• Kosten – baten
• Reputatie (maatschappelijk)
• Goed voelen
• Waarden
• Sociaal effect

Identiteit…..crisis?!

Momenteel wordt er meer ondernemerschap van de musea gevraagd. Directeuren verschijnen in talkshows. Er is zelfs een cultureel ecosysteem ontstaan.

Omslag in identiteit biedt veel kansen:

• Waar sta je voor?
• Welke doelgroep wil je aanspreken?
• Statuten zijn vaak oud en/of achterhaald.
• Aansluiten bij een gemeenschap biedt mogelijkheden.
• Wat is je toegevoegde waarde?
• Wie zijn je stakeholders?

Tafelgesprekken:
Geef in de tafelgesprekken antwoord op de vraag: Wat is je imago? Op tafel ligt als voorbeeld de Osgoodschaal. Die kan gebruikt worden om te bepalen waar je als vriendenclub nu voor staat.

Bespreek naar aanleiding van de uitkomsten wat je kunt doen om je imago te verbeteren of te veranderen

Uitkomst tafelgesprekken:
Wat als eerste blijkt is dat er grote verschillen zitten in de organisaties van de vriendenclubs. Er is geen eensluidende oplossing.

Wat heel belangrijk wordt geacht is dat het museum uitdraagt dat de vrienden heel belangrijk zijn.

Er worden budgettaire moeilijkheden geconstateerd v.w.b. de besteding van de gelden. Statutair zou moeten worden vastgelegd wat de bijdragen aan het museum zijn.

Een derde inschakelen bij problemen die niet van de vrienden zijn blijkt zinvol.

Om jongeren binnen te krijgen worden een aantal voorbeelden gegeven:

Het Zeeuws Museum heeft jongeren in dienst genomen die gevraagd kunnen worden om advies.

Het Markiezenhof heeft een jongerenprijs in het leven geroepen. Alle scholen zijn bezocht met de oproep ideeën in te sturen. 150 tot 200 ideeën zijn binnengekomen. Een deel daarvan wordt tentoongesteld, 25.

Er is een kleine geldprijs aan verbonden.

De combinatie tussen bestuur-conservator-vrienden loopt niet altijd goed. De verhoudingen zijn niet duidelijk. Er is geen blauwdruk voor. Je moet elkaar blijven overtuigen, imagobepaling.

De relatie vrienden-museum is gebaat bij een goede communicatie. Vastlegging van de gedragingen kan een uitkomst zijn.

Het opzetten van een studentenlidmaatschap wordt genoemd, evenals workshops voor jongeren van 9 tot 19 evenals het opzetten van een jongerenafdeling in samenwerking met kunstenaars.

De afstand tussen de vrienden en de bestuurder van het museum blijkt meermaals groot. Er is geen contact. Wel is er contact met andere non-profit organisaties.

Samenvattend lijkt de communicatie tussen het bestuur van de vrienden en het bestuur van het museum zeer belangrijk.

Voor een aantal vrienden lijkt de eigenheid verloren te gaan.

Als afsluiting van de middag werd een drankje gedronken in de foyer van het Dordrechts Museum. Het bestuur van de NFVM bedankt hierbij de Vrienden Dordrechts Museum, en met name Loes Arlman,  voor de uitnodiging en de uitstekende organisatie van de themabijeenkomst.

Impressie van de eerste Themamiddag op 7 oktober 2017 met als onderwerp “Vrienden in het nauw”

Naar aanleiding van meerdere opmerkingen van onze leden bij voorgaande bijeenkomsten was het onderwerp “Vrienden in het nauw” of wat kunnen we doen aan het teruglopen en vergrijzen van het vriendenaantal.

De opkomst voor deze eerste themamiddag was bemoedigend, van 13 vriendenverenigingen waren er 30 personen aanwezig. Onderstaande vriendenverenigingen waren vertegenwoordigd:

• Vrienden Drents Museum, Assen (2 pers.)
• Vrienden Tinnen Figuren Museum, Ommen (2 pers.)
• Vrienden Twentse Welle, Enschede (3 pers.)
• Goudse Museumvrienden, Gouda (3 pers.)
• Vrienden Museum Helmond, Helmond (4 pers.)
• Vrienden Zeeuws Museum, Middelburg (1 pers.)
• Vrienden Museum Arnhem, Arnhem (2 pers.)
• Vrienden Stoommachinemuseum, Bovenkarspel (2 pers.)
• Vrienden Museum Drachten, Drachten (2 pers.)
• Vrienden Goud, Zilver en Klokkenmuseum, Schoonhoven (2 pers.)
• Vrienden Museum Hindeloopen, Hindeloopen (3 pers.)
• Vrienden Stedelijk Museum Zwolle, Zwolle (2 pers.)
• Vrienden Dordrechts Museum, Dordrecht (2 pers.)

Na het welkomstwoord van de voorzitter, Anton Aelberts, hield de voorzitter van de Vrienden van het Drents Museum, Meindert Doornbos, een inleiding over het doen het laten van de Vrienden van het Drents Museum.

Inleiding Meindert Doornbos, voorzitter Vrienden Drents Museum

De Stichting Vrienden van het Drents Museum is in 1954 opgericht. Momenteel hebben ze meer dan 2000 vrienden en het aantal groeit nog steeds. Het voordeel van een stichting is dat er geen leden zijn. Er zijn verschillende categorieën vrienden en er is een businessclub van 60 bedrijven. De inkomsten bestaan uit bijdragen van de vrienden, erfenissen en legaten. Vrienden hebben de volgende basisvoordelen:  gratis toegang tot het Drents Museum, uitnodigingen voor lezingen en voorbezichtigingen, gratis toezending van het Drents Museum Magazine, uitnodigingen voor exclusieve Vriendenreizen en –excursies, korting in de Museumshop tijdens speciale Vriendenbijeenkomsten op de catalogus van de lopende tentoonstelling en de Drentse Volksalmanak tegen gereduceerd tarief. Er is een nieuwe vriendencategorie toegevoegd: Drost. Deze categorie betaalt beduidend meer maar heeft ook meer privileges.

Sommige Vrienden werken als vrijwilliger in de museumwinkel of aan de infobalie.

Vijf keer per jaar wordt er door het bestuur van de Vrienden vergaderd met de directeur maar er zijn verder geen bemoeienissen met elkaar. De stichting Vrienden koopt kunstwerken aan op advies van de directeur, bijvoorbeeld op gebied van archeologie, Schone Kunsten (Art Deco), Haagse School, Noordelijke realisten etc. De laatste tijd zijn er schilderijen aangekocht van Mollinger, Van Drielst en Van de Sande Bakhuysen.

De kunstwerken worden geschonken aan het museum en het beheer en onderhoud is voor rekening van het museum.

Ondanks dat de Stichting weinig reclame maakt zit het aantal vrienden in de lift. Waarschijnlijk is, dat dat komt omdat het museum ook in de lift zit. Door o.a. het onderbrengen van de collectie van de Vrienden van Schone Kunsten zijn er vrienden vanuit het hele land.

Presentatie Anne de Boer

Anne is een jaar secretaris van het bestuur van de NFVM. In dat jaar zijn er veel vragen binnengekomen over het teruglopen van het vriendenaantal en de financiën. Haar cases wordt ondersteund door een PowerPoint Presentatie.

Wat speelt er momenteel dat de oorzaak is van het teruglopen van de vrienden:

• Bezuinigingen
• Crisis
• Participatiemaatschappij
• Concurrentie (o.a. in de vorm van particuliere sponsors die een interessante tegenprestatie krijgen)

Er zijn twee opties:

• Musea richten een eigen systeem op
• Er wordt nauwer samengewerkt met de bestaande Vrienden

Voordelen van nauwere samenwerking zijn:

• Giften die groeien: groeipiramide
• Loyaliteit: constanter ledenaantal
• Relevantie in samenleving: subsidies
• Vrijwilligers
• Vrienden zijn Ambassadeurs
• Mogelijke nalatenschap

Doelen vriendenverenigingen zijn:

• Morele steun
• Financiële steun
• Ambassadeurs
• Vrijwilligers
• Klankbord
• Schenkingen / giften
• Promotie

Motieven om vriend te worden zijn o.a.:

• Bewust van de noodzaak
• Vragen aan vrienden
• Kosten – baten
• Reputatie (maatschappelijk)
• Goed voelen
• Waarden
• Effect

De vergrijzing van de vrienden gaat hard en er is jonge aanwas nodig. Een jongere doelgroep kun je verleiden met een speciale jongerenkring, een andere organisatie dus.

Een eensluidend advies is moeilijk te geven omdat er zoveel verschillende Vriendenorganisaties zijn.

Wel zijn er een aantal punten die als handreiking gegeven kunnen worden:

• Affiniteit en loyaliteit
• Afweging over de tegenprestatie (balans in tegenprestatie en doel van museum, schiet je doel niet voorbij)
• Hou het doel van de vriendenvereniging goed voor ogen
• Roep een Jongerenkring in het leven
• Crowdfunding
• Samenwerking met het museum
• Nalatenschappen
• Onderlinge samenwerking; leer van elkaar

Na de presentatie komt de discussie goed op gang. Over het aantrekken van jongere Vrienden:

• De Vrienden van het Dordrechts museum heeft een St. Bedrijfsvrienden die een aantal jonge ondernemers als Vriend hebben.
• Het Rijksmuseum en het Concertgebouw hebben een jongerenvereniging.
• Er kunnen Meet & Greets voor jongeren georganiseerd worden met bijv. kunstenaars.

De vriendenvereniging van het Stedelijk Museum Zwolle groeit ondanks dat het museum wordt opgeheven. De vereniging werkt nu aan een statutenwijziging zodat met meerdere organisatie kan worden samengewerkt en die niet meer gelieerd is aan het museum.

Het inzetten van Social Media is alleen zinvol als je weet wat je wilt communiceren wie je wilt bereiken. Social Media is een middel en niet een doel.

In het Museum Hindeloopen wordt gewerkt met een speciale kindergroep. Wellicht worden daar de vrienden voor de toekomst gekweekt.

Al met al was het een informerende middag. Een eensluidende oplossing voor het probleem van het teruglopen en de vergrijzing van het vriendenaantal is er niet. We hopen dat deze bijeenkomst bij heeft kunnen dragen aan ideeën en initiatieven en ook om die met elkaar uit te wisselen.

De voorzitter bedankt de aanwezigen voor hun aanwezigheid en bijdragen en nodigt iedereen uit voor een drankje en een hapje.