EEN DUIK IN HET IJMUIDER ZEE- EN HAVENMUSEUM

Zaterdag 18 november. Ondanks de voorspelde vele regen en harde wind trotseerden 35 vrienden van musea de elementen om naar IJmuiden te komen. Vrienden uit alle hoeken van het land, zoals Wageningen (de Casteelse Poort), Maassluis (Museum Maassluis), Gouda (Zilvermuseum en Gouds museum), Woerden (Stadsmuseum Woerden) of dichterbij uit Cruquius (Museum gemaal Cruquius). Drie dames verdienen een eervolle vermelding, omdat zij met het openbaar vervoer vanuit Rotterdam (treinen en bus) de lange reis hadden afgelegd.

Iedereen werd in het gezellige museumcafé ontvangen met koffie en gebak, waarna de voorzitter van het museum, Cor Oudendijk, een presentatie gaf over het graven van het Noordzeekanaal, de bouw van sluizen en pieren, het ontstaan van IJmuiden en alle ontwikkelingen tot 1950.

IJmuiden bestaat in 2026 slechts ‘150 jaar’, maar heeft een indrukwekkende geschiedenis, waarvan veel in het museum is terug te vinden. De oorkonde waarop koning Willem III IJmuiden officieel deze naam gaf, de pen met ganzenveer waarmee hij dat deed en de kruiwagen voor de eerste schep zand van het graven van het kanaal zijn de pronkstukken van het museum. Deze objecten zijn in bruikleen van het Rijksmuseum.

Na de presentatie en de lunch kon iedereen op eigen gelegenheid het museum bezoeken. Met drie verdiepingen met 13 zalen en een toren met prachtig uitzicht over de havens van IJmuiden zal het wel aan tijd ontbroken hebben om alles te bekijken. Misschien een volgende keer in combinatie met een rondleiding over de sluizen. Inmiddels was het buiten windkracht 8 en we hopen dat iedereen veilig is thuisgekomen. Met dank voor uw komst.

Zaterdag 21 oktober stond een Vriendenbezoekdag gepland in Gouda, georganiseerd door de Vereniging van Goudse museumvrienden. De belangstelling was groot. Nadat het maximale aantal van 30 aanmeldingen was bereikt moest de organisatie zelfs een aantal  "Vrienden" teleurstellen.Op de agenda stond niet alleen een bezoek aan Museum Gouda maar ook een rondgang langs de beroemde glazen in de St. Janskerk.

Rond 11.00 uur druppelden de gasten, uiteindelijk 28 totaal, afkomstig uit het gehele land binnen. Ze werden in de St. Janskerk ontvangen met koffie/thee en, hoe toepasselijk, een Goudse siroopwafel (de siroopwafel vond zijn oorsprong in Gouda als armeluiskoek!)

Gasten die kerk nog niet bezocht hadden waren verrast door de enorme ruimte (lengte 123 meter)  en de prachtige glas-in-loodramen. Maar voor het ochtendprogramma toog het gezelschap toch eerst naar Museum Gouda. Daar werd de groep gesplitst en langs hoogtepunten als de schuttersdoeken, altaarstukken uit de pre-reformatorische St. Janskerk, een stadsmaquette uit 1562 en Gouds plateel (keramiek) geleid.

De bezoekers waren ook aangenaam verrast door de tijdelijke tentoonstelling "Wilhelmina en de Haagse School. Daarin veel werken die normaal voor het publiek niet zichtbaar zijn.

De gidsen namen de gasten daarna mee naar de Goudse Markt waar in een van de vele restaurants de lunch kon worden gebruikt.

Klokslag 14.00 uur was iedereen terug in de kerk voor een rondje Goudse Glazen. Opmerkelijk is dat de beeldenstorm aan de kerk voorbijgegaan is en de "rooms-katholieke-ramen" ongemoeid zijn gelaten. Speciale aandacht werd besteed aan het werk van de beroemde Goudse glazeniers Dirck en Wouter Crabeth. Na een ruim uur was lang nog niet alles verteld maar moest het officiële deel van het programma worden afgesloten. Met een informeel palaver, waaraan de meeste bezoekers deelnamen, werd in een lokaliteit op de Goudse Markt, het glas geheven op een geslaagde Vriendencontactdag.

Jan de Wild, bestuurslid Goudse Museumvrienden

De Vereniging Vrienden van Slot Zuylen mocht ongeveer 30 vrienden van diverse musea verwelkomen op zaterdagmiddag 13 mei. Na een welkomstwoord van de voorzitter, Jonneke van Keep, vertelde Daan Wolfert iets over de plek waar de vrienden bijeengekomen waren, nl. het koetshuis van het slot. Nu is het in gebruik als museumcafé, maar het is ook een tijd een woonhuis geweest. Alle vrienden kregen even kort de tijd om zich voor te stellen en in drie zinnen te vertellen waarom hun museum zo bijzonder is. Het leuke hiervan was dat in zeer korte tijd diverse musea aan de orde kwamen, waarbij alle aanwezigen in staat waren om in een paar zinnen een duidelijk beeld van hun museum te geven.

Vanwege de grootte werd de groep in tweeën gedeeld voor een rondleiding door het slot. Ria, één van de gidsen, nam de ene groep voor haar rekening, Daan leidde de andere groep rond. Het slot is ongeveer 350 jaar bewoond geweest door leden van de familie Van Tuyl van Serooskerken. In 1952 besloot de toenmalige kasteelheer, baron F.C.C. van Tuyl van Serooskerken, om het slot ‘aan de gemeenschap terug te geven’. Hij en zijn vrouw verhuisden naar het verbouwde koetshuis en het kasteel werd een museum. Het bijzondere van Slot Zuylen is dat de schilderijen, de meubels, het tafelservies, enz., dat in eigendom was van de familie, voor een groot deel nog aanwezig is. Het lijkt dus of de familieleden net vertrokken zijn.

Na de rondleiding werd er op het terras onder genot van een hapje en een drankje door de vrienden nog een tijdje nagepraat over het fraaie kasteel en de bijzondere collectie. Iedereen kreeg een magazine mee naar huis. Dit magazine is een speciale uitgave i.v.m. met de tentoonstelling ‘Aan het hof’. Hierin worden de geschiedenissen van 10 leden van de familie Van Tuyll van Serooskerken verteld, die een functie aan een Europees hof hebben vervuld.

De organisatoren van deze vriendencontactdag kijken terug op een geslaagde bijeenkomst.

Op zaterdag 18 maart jl. mochten wij ons als nieuwste lid van de NFVM presenteren aan de leden. Voor het museum een gelegenheid bij uitstek om vanuit de museumlocatie in klokkendorp Asten onze twee collecties te laten zien. Niet alleen de vrienden van bij de NFVM aangesloten vriendenstichtingen gaven gehoor aan de uitnodiging, ook onze eigen museumvrienden van Klok & Peel waren als museumambassadeurs aanwezig om onze gasten mede te ontvangen, te ontmoeten en verbinding te zoeken.

Na ontvangst met koffie/thee en iets lekkers, werden 45 gasten, afkomstig uit zowel de regio als o.a. Wateringen, Bunnik, Hilversum, Wageningen en Maastricht, welkom geheten door Wil van Roosmalen, bestuurder van de Stichting Vrienden van Museum Klok & Peel. Vrijwilligerscoördinator Bram Nugteren nam vervolgens het woord om kort te vertellen over de historie en bijzondere werkwijze van het museum met een kleine vaste staf en een team van bijna 250 vrijwilligers.

Na het maken van de groepsfoto werd de groep gesplitst en nam het enthousiaste team van rondleiders onze gasten mee naar achtereenvolgens de collecties Klok en Peel. In de collectie klok maakten de Vrienden kennis met de grootste collectie klokken en beiaarden ter wereld. Het museum heeft een bijzondere band met de grootste klokkengieterij ter wereld, Royal Eijsbouts, gevestigd te Asten. In de collectie Peel werd een reis gemaakt door de natuur- en cultuurhistorie van het natuurgebied De Groote Peel. De middag werd naar eigen invulling afgesloten met een drankje in het museumcafé, een wandeling door de tuinen én of een bezoek aan de museumshop.

Wij kijken terug op een geslaagde middag met vele nieuwe vrienden!

Op 5 november 2022 hebben 17 museumvrienden van 7 verschillende vriendenorganisaties een bezoek gebracht aan de tentoonstelling ‘Curaçao: stemmen van toen, mensen van nu’ in het Nationaal Archief in Den Haag. Na ontvangst met koffie/thee en een versnapering werd een rondleiding aangeboden. Een enthousiaste gids heeft de groep een interessante inhoudelijke verdieping gegeven over al hetgeen wat in de tentoonstelling werd gepresenteerd. Al met al een zeer geslaagde middag.

Aarzelend, maar enthousiast begin van de Vriendencontactdagen
Zaterdag 16 maart was de eerste Vriendencontactdag een feit. Het Elisabeth Weeshuis Museum in Culemborg beet de spits af. Met de ontvangst van in totaal 9 bezoekers mogen we het begin wel aarzelend noemen, maar we gaan ervan uit, dat het moet groeien. Met de aanwezige Culemborgse Vrienden was het toch een mooie groep. En niet alleen gezellig: er werden ook volop ervaringen uitgewisseld en contacten gelegd.

Eerst koffie met wat lekkers, zegt Jan Seij, de kersverse voorzitter van de museumvrienden in Culemborg. In het museumcafé ontmoeten wij, Goudse vertegenwoordigers, museumvrienden uit Waalwijk, Schiedam, Woerden en natuurlijk ook uit Culemborg. Het is duidelijk dat nog niet alle verenigingen van museumvrienden de vriendenbezoekdagen op hun netvlies hebben staan. Dit eerste begin is in ieder geval hoopgevend.

Tijdens de koffie raken we al volop in gesprek met elkaar. 'Hoe doen jullie dit en hoe doen jullie dat?' Vragen waar elke vriendenclub tegen aan loopt, worden onderling besproken. Natuurlijk worden er volop anekdotes aan elkaar verteld. De sfeer zit er goed in.

Jan heet ons officieel welkom en als we langs de kassa geweest zijn, begint hij aan zijn rondleiding.
Hij neemt ons mee naar Elisabeth van Culemborg. Zij stierf in 1555 kinderloos en liet een groot vermogen na, waaruit o.a. het weeshuis is gebouwd. Gedurende bijna 400 jaar werd dit weeshuis geëxploiteerd voor jongens en meisjes. Het museum is gevestigd in de voormalige meisjesvleugel van het weeshuis. In het museum zijn nog vele sporen die herinneren aan het weeshuis, te zien.
Op de zolder etage is ruimte ingericht voor een wisseltentoonstelling. We zagen er oude archiefstukken waaronder een charter met stadsrechten uit 1318.

Jan wist ons boeiend te vertellen over het Elisabeth Weeshuis Museum in Culemborg.
Na de lunch was er voor belangstellenden nog een rondleiding door Culemborg.

De eerste Vriendenbezoekdag was voor de aanwezige verenigingen een succes:

“Het was een prachtige rondleiding en een zeer geslaagd begin van de reeks van bezoeken aan musea die meedoen aan het initiatief van de Federatie.”

“Ik heb het bezoek aan jullie museum als bijzonder plezierig en informatief ervaren. Tot gisteren was ik niet bekend met het Weeshuis en er op deze manier kennis mee te maken was erg leerzaam en in feite ook de bedoeling van een dergelijk vriendenbezoek.”

Impressie Vriendenbezoek aan Museum Sjoel in Elburg, 13 april 2019. De oude vestingstad Elburg was het decor van het bezoek van Museumvrienden uit Culemborg, Gouda en Den Helder aan Museum Sjoel Elburg.

Met een kopje koffie of thee met een plak echte Elburger appelcake werden de gasten, elf in getal, ontvangen in de bestuurskamer van dit museum van Joods leven in Elburg en de mediene. Behalve leden van het Vriendenbestuur was er ook een delegatie van het Stichtingsbestuur van de Sjoel. Na een welkom door Kees van den Boogert, de voorzitter van het Vriendenbestuur en een voorstelrondje, vertelde een bestuurslid het een en ander over de ontstaansgeschiedenis van dit museum. Met enige trots kon vermeld worden dat in het ruim tienjarig bestaan van dit museum er al twee ingrijpende uitbreidingen gerealiseerd konden worden. Deze uitbreidingen maken het mogelijk dat er, anders dan in de oorspronkelijke ruimte, ook wisselexposities georganiseerd worden en over een representatieve ontvangstruimte/ museumwinkel beschikt kan worden. Duidelijk werd dat het verlangen om de Elburger Joden, die op zo dramatische wijze in de Tweede Wereldoorlog werden weggerukt uit de plaatselijke gemeenschap, te blijven gedenken, samen met de bredere belangstelling voor de interessante historie van dit vestingstadje, de dragende pijlers zijn onder de realisering en instandhouding van dit museum.

Ook het educatieve aspect van aandacht voor verdraagzaamheid en waakzaamheid tegen een groeiend antisemitisme speelt een voorname rol. Vervolgens was er gelegenheid om het museum te bezichtigen. Na de lunch in een van de vele horecagelegenheden volgde er nog een rondleiding door een gids langs een aantal panden met een Joodse geschiedenis. Zij vertelde daar de verhalen over de levens van de vroegere bewonersen hun vaak aangrijpend einde.

Enkele reacties

“Wij kijken terug op een zeer boeiend bezoek. Nadat we door nagenoeg het voltallige bestuur werden ontvangen, zijn we eerst bijgepraat over het ontstaan van het museum met alles wat daaromheen heeft gespeeld. Het doet goed om te ervaren, hoeveel passie jullie museum omringt en hoe krachtig en professioneel jullie het museum hebben vorm gegeven. Ook voor bezoekers, die geen achtergrondkennis hebben van het jodendom, is het uitermate boeiend en interessant. Komt bij, dat de verhalen die verteld worden over het leven en de dood van joodse Elburgers de holocaust wel heel dichtbij brengen. Mooi en indringend gebracht. Aansluitend kregen we de mogelijkheid om een wandeling te maken langs de huizen en onderduikadressen van de joden in Elburg. En ook hierbij veel passie.”

“Wij willen jullie hele team van de 'Sjoel Elburg' nogmaals hartelijk danken voor de enorme gastvrijheid die we gisteren in Elburg hebben genoten. Het was een prima programma, we hebben veel gezien en geleerd. Ook was de ontvangst bijzonder warm te noemen op een toch wat koude dag”.

Zaterdag 11 mei kwam de Vereniging van Goudse Museumvrienden de eer toe om andere museumvrienden te ontvangen. Bij de koffie ontmoeten 22 vrienden elkaar van Biesbosch Museum, Dorus Rijkersmuseum Den Helder, Elisabeth Weeshuis Museum Culemborg, Musea Zutphen, Onderwijsmuseum Dordrecht, Musea Gouda. Een ieder vertelt wat over zijn museum. Je staat er van te kijken hoeveel energie museumvrienden uitstralen naar hun museum toe. Museumvrienden zijn onmisbaar voor een museum!

Na de koffie geeft Pieter van der Wel van museum Gouda een uitgebreide rondleiding. Hij begint bij de maquette van Gouda uit 1562. Via de tentoonstelling 'Buitenschilderen' vertelt Pieter over de prachtige landschappen van Rousseau, Daubigny, Corot, Maris, Mauve, Gabriel e.a. Hij laat ons de Chirurgijnkamerzien die een beeld geeft van de artsenij van vroeger en met werken van Jan Steen. In de Regentenkamer toont hij prachtige religieuze voorwerpen uit verschillende perioden. Een kazuifel, die tot voor kort nog gedragen werd door de voorganger van de Oudkatholiekekerk, hangt nu te pronken in Museum Gouda.

In de Gasthuiskapel ligt een Karton (werktekening van Crabeth)van één van de Goudse Glazen. De museumvrienden uit het gehele land genieten van de Altaarstukken in de Gasthuiskapel en de Schuttersstukkenin het Ruim. Na anderhalf uur hebben we nog niet alles gezien maar de lunch wacht.

Gezellig met elkaar aan een lange tafel bij Brownies & Downies en volop tijd om ervaringen uit te wisselen. Na de lunch is er gelegenheid om de St Jans kerk te bezoeken of een stroopwafel experience mee te maken of om met Leo Wartenbergh mee te gaan met een rondleiding. Een ieder kiest voor de rondleiding. Leo geeft de keuze tussen een rondleiding door het Binnenhaven museum of het centrum. Het wordt het havengebied. Minder bekend maar Leo weet de museumvrienden te boeien met zijn uitgebreide feitenkennis.

Met een nazit in de tuin van het Museumcafe wordt de Vriendendag afgesloten. Jan Seij meldde namens de Federatie,dat nu al 17 musea hebben laten weten dat zij mee willen doen met de vriendenbezoekdagen. De enthousiaste reacties van deelnemers tot nu toe laten zien dat het de moeite waard is om elkaar op deze manier te ontmoeten.

Enkele reacties op de bezoekdag in Gouda:

We hebben echt genoten van de gastvrije ontvangst, de deskundige rondleiding, de gezellige lunch, de interessant havenwandeling en afsluitend het gezellige terrasje. Jullie hebben de lat hoog gelegd voor de volgende bezoeken.

Wij hebben enorm genoten van het bezoek aan onze museumvrienden in Gouda. Het was een hartelijke ontvangst door het bestuur en de wijze waarop zij ons aan elkaar lieten voorstellen gaf al gauw een vriendschapsband. De rondleiding in het museum vonden wij erg leuk en leerzaam. We hebben ook gezellig geluncht en daarna zijn wij met de stadswandeling meegegaan. Het was schitterend weer en we hebben al lopend genoten van de grachten en het gezicht op de haven. Leo was een geweldige gids. Voor ons was het een heel leuke dag waar wij met genoegen op terugzien. Voor herhaling vatbaar!

De Helderse Museumvrienden hebben woord gehouden, 'Den Helder waar de zon altijd schijnt'... En hoe!

De dag werd begonnen met de ontvangst van de 11 gasten uit Zutphen, Harlingen en Culemborg. Zij werden rond de klok van 11:00 uur van harte welkom geheten door Marcel Sanders, voorzitter van de Vrienden. Hierna voerde Jan de Ruiter, directeur van het 'Dorus Rijkersmuseum', het woord. Helaas moesten beide mannen rond de klok van 12:00 uur, wegens andere bezigheden, ons verlaten. Gelukkig werden de honneurs op uitstekende wijze waargenomen door Truus en Rian, resp. de penningmeester en secretaris van de Vrienden.

Na een heerlijk kopje koffie met een 'Heldenaartje' (een echt Helders gebakje) kregen zij een rondleiding met gids door het Reddingmuseum. En daarbij bleek dat het museum over een zeer uitgebreid en gevarieerd aanbod beschikt. Niet alleen de geschiedenis van het reddingwezen en het historisch materieel, maar ook de ontwikkeling van de navigatie en communicatie komen aan bod met een kijkje achter de schermen van de kustwacht. Boeiend en dus teveel om alles in één dagdeel te kunnen opnemen. Redenen te over om terug te komen voor een vervolgbezoek.

Na de rondleiding ging een ieder, op eigen kosten, de lunch gebruikenop Willemsoord, het voormalige marinecomplex met een uitgebreid horeca-aanbod. Op het terrein van 'Willemsoord' was bovendien van alles te doen waardoor er een grote drukte en gezelligheid heerste. Na de lunch scheepten de gasten om 13:30 uur in op de 'Johan de Wit' en na de vaartocht kon een ieder weer zijn eigen weg gaan of nogmaals het museum gaan verkennen.

Het was een zeer geslaagde dag, een dag waarop men elkaar uitgebreid spreken kon en een dag die zeker voor herhaling vatbaar is. De deelnemers hebben genoten!

Geslaagd bezoek aan Stadsmuseum WOERDEN met een lange nazit. Op zondag 25 augustus om 13.30 uur verwelkomt Dick Launspach, voorzitter van de museumvrienden van het Stadsmuseum Woerden een twintigtal museumvrienden.

Dit keer komen de Vrienden uit Wageningen, Culemborg, Gouda, Zuylen, Cruqius, Utrecht en natuurlijk ook uit Woerden. Het is een warme dag maar in monumentale pand uit de vijftiende eeuw, is het heerlijk vertoeven. De koffie met traktatie smaakt prima. Ans Bierlaagh,een vrijwilligster van het museum, neemt ons eerst mee naar de Vroedschapszaal. Het interieur is nog grotendeels origineel. Een bijzondere bijeenkomst was in 1610. Er moest een geschil bijgelegd worden tussen de Staten van Utrecht en het Stadsbestuur. Er waren 'hogegasten' bij zoalsvertegenwoordigers van prins Maurits, de Staten-Generaal, de Raad van State en ambassadeurs van Frankrijk en Engeland. Na afloop schonken de gasten een gedenkraam met daarin de wapens van de aanwezigen.

De rondleiding wordt voortgezet langs archeologische vondsten, die altijd bovenkomen als er ergens in het centrum van Woerden gegraven gaat worden. De eye-catcher is de tentoonstelling van de Haagse school in het Groene Hart rond 1900, 'Boeren van toen'. Kunstenaars als Jozef Israels, Anton Mauve, en Jan Hendrik Weissenbruch trokken er met tubes verf en palet op uit om het oer Hollandse landschap maar ook haar bewoners te schilderen. Ans vertelt ons dat het een zwaar leven was. Men was overgeleverd aan de grillen van de natuur. Op de muren zijncitaten geschreven uit het boek 'Het wassende water uit 1925' van de in Woerden geboren Herman de Man.

Tijdens de lange nazit zijn we allemaal zeer tevreden over dit vriendenbezoek en tevens worden herinneringen opgehaald aan vorige vriendenbezoeken in Culemborg, Gouda, Elburg en Den Helder. Een goed initiatief. Reeds 23 vriendenverenigingen hebben zich inmiddels aangesloten bij dit initiatief. Een leuke manier om elkaar op deze wijze beter te leren kennen.

Els Scholten-Quispel